Svaki put kada ostatke hrane ili neki upotrebljen predmet bacimo u korpu, nastaje otpad. Poslednje istraživanje Republičkog zavoda za statistiku i Agencije za zaštitu životne sredine, pokazuje da se u Srbiji godišnje po stanovniku proizvede prosečno 360 kilograma komunalnog otpada, što znači da svako od nas u proseku proizvede kilogram djubreta dnevno. Iako je ova količina ispod proseka Evropske unije (EU), gde se po stanovniku godišnje prosečno proizvede 500 kg otpada, ne treba zaboraviti i činjenicu da se u zemljama EU prosečno reciklira 40 procenata otpadnog materijala godišnje, dok je u Srbiji procenat recikliranog materijala do 4 puta manji.

Kako je problem upravljanja otpadom specifičan za svaku zemlju, tako ne postoji jedinstven pristup u rešavanju ovog problema ni u Evropskoj uniji, koja poslednjih 30 godina veoma intenzivno radi na unapređenju propisa u ovoj oblasti. Tako, Nemačka i Austrija veliki akcenat stavljaju na primarnu selekciju otpada i reciklažu, Danska prednjači u spaljivanju komunalnog otpada, dok je u Bugarskoj deponovanje i dalje najčešća praksa. Ipak, svima je zajedničko jedno, stalne na znanju zasnovane kampanje o načinima i važnosti smanjenja otpada.

Evropske regulative i brojni planski dokumenti, kao npr. Tematska strategija EU o smanjenju otpada i recikliranju: The Thematic Strategy on prevention and recycling of waste (Waste TS) Com (2005/666), upravo promovišu smanjenje nastajanja otpada, odnosno smanjenje otpada na samom izvoru, zatim primarnu selekciju, odnosno razvrstavanje otpada na mestu nastanka i reciklažu, a tek na kraju deponovanje (Sl.  Načelo hijerarhije upravljanja otpadom).

Sl. Načelo hijerarhije upravljanja otpadom

Pravilno sakupljanje svih vrsta otpada, pa i komunalnog, podrazumeva odvojeno sakupljanje komunalnog otpada od industrijskog, medicinskog i drugih vrsta koji ne bi trebalo da se zajedno odlažu na deponiju. Ovakav sistem sakupljanja uz postojanje odgovarajućeg sistema reciklaže i prerade otpada, ekonomičniji je i jeftiniji jer smanjuje dodatno angažovanje na odvajanju „sirovina“ iz otpada. Istovremeno, izdvajanjem sirovina koje se obavlja nakon sakupljanja otpada dobija je manji procenat čiste sirovine u odnosu na to kada bi one izdvajale u primarnoj selekciji. Od načina na koji se otpad sakuplja u velikoj meri zavisi i njegov dalji tretman.

Za mnoge građane u Srbiji upravljanje komunalnim, odnosno kućnim otpadom završava se upravo odlaganjem otpada u kantu, odnosno kontejner. Često se ne pitamo šta se sa njim dalje dešava, kako se sa otpadom dalje postupa i kako njegovo nepravilno odlaganje utiče na životnu sredinu kroz zagađenje vodâ, zemljišta, vazduha.

Iako je uobičajena praksa da se celokupan kućni otpad baca u isti kontejner, i opasan i neopasan, pa se tako u sastavu prosečnog kontejnera osim uobičajenog sastava kućnog otpada mogu naći i lekovi, baterije, razna otpadna ulja, pozitivni primeri postoje. Nekoliko beogradskih opština (Savski venac, Stari grad, Zvezdara, Vračar i Palilula) započele su akciju primarne selekcije u domaćinstvima. Stanovnicima ovih opština podeljene su kese od 120l za odlaganje tri vrste otpada (papir, PET, metal). Kese sa ovim odvojenim otpadom, iznose se jednom nedeljno, a dan za iznošenje određen je za svaku mesnu zajednicu posebno. Radnici JKP Gradska čistoća preuzimaju prikupljeni otpad, koji zatim odvajaju u pogonima preduzeća. Biorazgradive kese za odlaganje otpada u ovoj akciji obezbedilo je preduzeće Ekostar pak d.o.o.

Osim toga na teritoriji grada Beograda trenutno postoji 39 reciklažnih ostrva sa odvojenom kontejnerima sa sakupljenje papira, PET i MET otpada što predstavlja odličan početak uvođenja sistema primarne selekcije otpada i privikavanje građana na nove načine odlaganja otpada.

Upravo sa ciljem podsticanja razvijanja navike razvrstavanja otpada na mestu njegovog nastanka, ali i osnaživanja mreže individualnih sakupljača sekundrarnih sirovina u sistemu upravljanja otpadom, u prošlonedeljnoj akciji koju je organizovala Zelena inicijativa, prikupljeno je 1.300 kg starog papira koji je ustupljen individualnim sakupljačima sekundarnih sirovina i uz pomoć Ekostar pak d.o.o i FHB Papir servis, otpremljen u reciklažana postrojenja. Akciji su se osim organizacija članica mreže Zelene inicijative (Balkanski fond za lokalne inicijative, Centar modernih veština, Beogradski fond za političku izuzetnost, Mladi istraživači Srbije) priključili još i Institut za održive zajednice, Kulturni centar Beograda i dnevni list PRESS.

Dobro osmišljeni projekti primarne selekcije poput navedenih pokazuju spremnost građana, ali i institucija da razvrstavaju otpad, reciklažnih operatera i JKP preduzeća da zbrinjavaju otpad, i tako utiču na smanjenje količine optada koji završava na deponijama.